Loog Landaal, Brinklaan 266

Welke oud apeldoorner je ook spreekt over de oude Brinklaan, namen als Loog Landaal en Berends van Loenen komen bij iedereen wel naar boven. Beide als eenvoudig smid begonnen en uitgegroeid tot een groot bloeiend bedrijf. Loog Landaal ( ja, Loog was een voornaam van deze mijnheer) begon al in 1860 een smederij aan de Brinklaan hoek Veenweg. Zijn kinderen hebben het bedrijf 1n 1890 overgenomen en begonnen zich ook toe te leggen op het bouwen van motoren. Dit was zo’n succes dat men in 1900 de fabriek al moest uitbreiden met een nieuwe machinefabriek. Deze werd ingericht voor olie en “zuigerasmotoren”. Door de komst van de elektriciteit ontstonden er daarna de zgn. verticale snellopende machines, geschikt voor koel- en ijsmachines. In 1912 werd de eerste machine geplaatst in een ijsfabriek te Apeldoorn. Dit was nieuw in die tijd en door de kwalitatief goede machines die er bij Loog Landaal werden gemaakt moest er al snel weer worden uitgebreid. Men ging zich toeleggen op de bouw van ijs-koel en vriesmachines voor elk bedrijf en ieder formaat. Men ging zelfs zover dat men een eigen modelmakerij en ijzergieterij en kopergieterij heeft ingericht. Hierdoor konden de machine geheel in eigen beheer worden gebouwd. Zo was men van geen toeleverancier afhankelijk. Daarnaast ging men ook onderdelen voor andere bedrijven/ producten gieten. Men heette dan ook “Naamlooze Vennootschap Apeldoornsche machinefabriek en metaalgieterij, voorheen Loog Landaal”. In 1930 werd dat ”NV Apeldoornsche Machinefabriek”.

Na de eerste wereldoorlog was er een grote vraag naar kleine koelmachines voor hotels , instellingen, slagerijen enz. Maar in de jaren 20 nam de vraag naar grotere machines voor slachthuizen rap toe zodat men zich er enkel nog op toelegde om grote slachtinstallaties te bouwen. Al snel stonden er bij de meeste abattoirs in Nederland koelhuizen door Loog Landaal geïnstalleerd. Men was zo gezegd wereld beroemd in Nederland. Maar Loog Landaal ging verder. Ook de ( stoom) scheepvaart had interesse en liet al snel een koelinstallatie door Loog Landaal in hun nieuwe schepen bouwen. Hierdoor kwam er ook interesse uit de warme landen waar deze schepen aandeden in zuid Amerika en Afrika.

Draaierij

Loog Landaal is op 2 september1863 getrouwd met Emma Lange, hij overleed op 4 november 1898. Samen kregen zij 8 kinderen. Oma Emma Landaal- Lange was angstig om alleen te wonen en daarom kwam kleinzoon Derk Kamphuis op 13 jarige leeftijd bij haar wonen. Derk werkte ook in de fabriek en heeft op alle afdelingen, van Gieterij tot de verkoop gewerkt totdat hij in 1950 zelf directeur werd.

Derk wilde graag dat zijn vrouw in het bedrijf kwam werken zodat het weer een echt familieberdrijf kon worden. Voordat zij Koeltechniek in Delft ging studeren, peilde hij eerst hoe het personeel hier over dacht. Helaas was de emancipatie nog niet tot hier doorgedrongen. Mevrouw Kamphuis ging een medisch studie volgen. Na Derk ging men zich in de jaren 1958/59 alleen op de koeltechniek concentreren en stootte alle ander werkzaamheden af. Wel ging men door met de productie van de zogenaamde ijsfabriek batterijen voor het maken van ijs koeling. Er werden grote koelers gemaakt voor vrieshuizen later ging dat over naar de firma Helpman in Groningen. Ook werden er luchtketels voor compressoren gemaakt voor de Grasso in den Bosch. Begin 1970 is de AMF overgenomen door de Grasso, en is midden jaren 1970 overgeplaatst naar Oss.

De Gieterij

De broers Landaal werkten ook individueel met andere partners. Zo was Baldus Landaal directeur van NV Koeltechniek Apeldoorn en werkte Eduard Landaal samen met dhr. de Groot in de steenhandel. Baldus was de vader van een andere bekende Apeldoorner nl GEP Landaal. Officieeel Gerrit Johan Landaal , de bekende rechtsbuiten van AGOVV.

In 1929 werd er verderop aan de Brinklaan 169 een nieuw pand gebouwd volgens een ontwerp van Architect Chr. ten Tuynte. Het was een opzienbarend snelle bouw waarin men aan de achterzijde al rekening hield met eventuele uitbreiding. Dat is echter voor de NV Koeltechniek Apeldoorn genoemde fabriek niet zover gekomen want in 1934 is het gebouw al weer verkocht aan de fietsfabriek Juncker die zich in Apeldoorn vestigde. NV Koeltechniek Apeldoorn ging verder als Landaal-Schelde bij NV. Koninklijke Maatschappij “de Schelde” in Vlissingen.